Τι είναι και πώς χρησιμοποιούνται τα βασικά "μόρια" (εκ του αγγλικού "particles"), στην Ιαπωνική γλώσσα. Μια μικρή εισαγωγή που θα ξεκαθαρίσει λίγο το τοπίο.
Από τα πρώτα πράγματα που συναντάμαι σε μια πρόταση της Ιαπωνικής γλώσσας και ένα από τα χαρακτηριστικά της που την ξεχωρίζουν από άλλες Ασιατικές (δη την κινεζική) αλλά όχι μόνο, είναι τα λεγόμενα "μόρια" ή "particles" ή απλά 「助詞」. Ουσιαστικά είναι βοηθητικά μέρη του λόγου αντίστοιχα των άρθρων στα Ελληνικά (ο,η,το, του,της, των κλπ) αλλά με λίγο διαφορετική χρήση.
Χαρακτηριστικό τους γνώρισμα είναι ότι γράφονται πάντοτε σε ひらがな και παρεμβάλλονται μεταξύ λέξεων ενώ συχνά θα δούμε (αντίθετα με την ελληνική γλώσσα όπου η θέση των άρθρων είναι πριν τη λέξη που προσδιορίζουν) ότι ακολουθούν τη λέξη που "βοηθούν".
Σε αυτό το μάθημα θα δούμε κάποια πολύ βασικά μόρια τα οποία χρησιμοποιούνται ανά περίπτωση με έναν ή περισσότερους τρόπους. Πάμε να τα δούμε συνοπτικά και όσο αναλυτικά χρειάζεται για μια βασική εισαγωγή.
1) 「は」: Γνωστό και ως μόριο Υποκειμένου (προφέρεται 「わ」).
Ένας τρόπος να το σκεφτόμαστε είναι σαν το αντίστοιχο άρθρο ονομαστικής ο,η,το, αν και σε πολλές περιπτώσεις καλό είναι να το "μεταφράζουμε" ως σκέτο κόμμα (,) και να μην προσπαθούμε να εκβιάσουμε κάποιο άρθρο.
れい： あなたはギリシャ人ですか。→ Εσείς, είστε Έλληνας;
いいえ、そうではありません。ハーフです。ちなみにそれはわたしのスマホですから、かえしてください。→ Όχι, δεν είναι έτσι. Είμαι μιγάς/μισός. Παρεπιπτόντως αυτό είναι το smartphone μου, γι' αυτό παρακαλώ δώστε το μου πίσω.
Παραπάνω βλέπουμε ότι εκτός από καθαρή χρήση μορίου υποκειμένου (το οποίο δεν το μεταφράζουμε ως άρθρο γιατί δε μας βοηθά στα ελληνικά ειδικά σε αντωνυμίες) χρησιμοποιείται και ως βοηθητικό σετην άρνηση. Θα το δούμε εκτενέστερα στο μέλλον.
2) 「が」: Μόριο Υποκειμένου εμφατικό.
Αν και όχι πλήρες, για αρχή αρκεί να το μάθουμε ως "αντικαταστάτη" του 「は」σε περιπτώσεις όπου θεωρείται ότι δίνουμε έμφαση, δηλαδή τονίζουμε το υποκείμενο. Ας δούμε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.
れい：ジョンさんはだれですか。→Ποιος είναι παρακαλώ ο κύριος Τζόν;
わたしがジョンですが、なにか。→Εγώ είμαι ο Τζόν, αλλά θα θέλατε κάτι;
Σαφώς και σε μετάφραση στα Ελληνικά δεν μπορούμε να τονίσουμε ή να δείξουμε την αλλαγή του μορίου. Στα Αγγλικά ίσως μπορούμε να λέμε ότι το 「が」είναι ανάλογο του ”the” ενώ το 「は」πολλές φορές έχει γενικότερο ύφος. Παρατηρείστε ότι το 「が、」στο τέλος ημιπρότασης πολλές φορές έχει άλλη χρήση του τύπου "ναι μεν, αλλά..." για να εισάγει εναντιωματική (για τα Ιαπωνικά δεδομένα) πρόταση.
3) 「を」：Μόριο αντικειμένου ή αιτιατικής.
Χρησιμοποιοείται κυρίως με μεταβατικά ρήματα (ρήματα τα οποία παίρνουν δηλαδή αντικείμενο) και είναι αντίστοιχα των ελληνικών (τον, την, το, τους κλπ). Προφέρεται πάντα 「お」και ξεχωρίζει καθώς ποτέ δεν είναι μέρος λέξης.
れい：なにをしますか➝Τι θα κάνουμε;
4)「の」：Μόριο κτήσης ή γενικής.
Υπάρχουν 2 τρόποι να θυμόμαστε το の。Ως του,της,του (of) ή απλά ” ’ｓ”. Αν και η χρήση του επεκτείνεται πέραν των κτήσης ή γενικής πτώσης, σε γενικές γραμμές αυτή είναι η χαρακτηριστική του λειτουργία.
れい：わたしのいぬはラブラドールです。→ Ο σκύλος μου είναι Λαμπραντόρ.
れい：きょうのレッスンはいちじかんだけです。→ Το σημερινό (today's) μάθημα θα είναι μόνο 1 ώρα.
Στις παραπάνω προτάσεις έχουμε χρησιμοποιήσει και τονίσει (με bold γράμματα) τόσο το μόριο υποκειμένου όσο και το κτητικό.
5) 「と」：και συνδετικό ή (μαζί) με
ΑとΒ = Α και Β. (n λέξεις, n-1 「と」) Εάν θέλουμε όμως να χρησιμοποιήσουμε σε μια πρόταση το "Α και Β" ως υποκείμενο π.χ. Ο Α και ο Β, τότε θα χρειαστεί στο τέλος της σύνδεσης να προσθέσουμε μόριο υποκειμένου επιμεριστικά.
れい： ねこといぬはなかがいいです。→Ο σκύλος και η γάτα τα πάνε καλά.
れい２：おすしとジュースをおねがいします➝Παρακαλώ ένα σούσι και έναν χυμό. (με μόριο αντικειμένου).
Αντίθετα, εάν είναι της μορφή Αと (τόσα と όσα και λέξεις)
だれとはなしましたか➝Με ποιον μιλήσατε;
6) 「も」: και εμφατικό.
AもBも... = Και το Α και το Β. (δεν χρειάζεται μόριο υποκειμένου)
どこにすみたいですか➝Σε ποια χώρα θέλετε να μείνετε;
日本もギリシャもいいです➝ Και η Ιαπωνία και η Ελλάδα είναι καλές.
7) 「へ」: μόριο κατεύθυνσης.
Συνήθως χρησιμοποιείται με ρήματα κίνησης (いく・いきます、くる・きます、かえる・かえります κλπ) και υποδηλώνει την κατεύθυνση (προς).
いつ日本へ行きますか➝πότε θα πάμε/πάτε προς την Ιαπωνία;
どうぞ、中へお入りください。→ Ορίστε, περάστε μέσα.
8) 「に」: μόριο δοτικής (π.χ. τοπικό, στατικό)
Το αντίστοιχο "σε" της Ελληνικής, ίσως ένα από τα πιο λειτουργικά μόρια που έχει πολλές χρήσεις. Μερικές από αυτές είναι για να δηλώσουμε τόπο στατικά.
ここにいます➝Βρίσκομαι (στο) εδώ.
三時にねます➝Θα κοιμηθώ στις 3.
わたしにください➝Δώστε το σε εμένα.
9) 「で」: μόριο που δηλώνει μέσο (με) ή κάνω κάτι σε τόπο.
Αντίστοιχο του με (with, by), αλλά και του at (κάνω κάτι κάπου) χρησιμοποιείται κυρίως με έναν εκ των δύο αυτών τρόπων δηλώνοντας "μέσο" ή "δραστηριότητα σε ένα μέρος".
れい１：なにできましたか。→ Με τι ήρθατε;
れい２：どこでテニスしますか➝ Πού θα παίξουμε τένις;
10)Extra: Συνδυασμός μορίων όπως のは、のを、のに κλπ
Πολλές φορές τα μόρια συνδυάζονται μεταξύ τους και μετατρέπουν τα της λέξης από ουσιαστικό γενικής σε υποκείμενο κλπ.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο συνδυασμός のは、のが、のを, ο οποίος μεταφράζεται καλύτερα στο αγγλικό "the -adjective- one" και ανάλογα με το ρήμα που ακολουθεί μπορεί να είναι υποκείμενο ή αντικείμενο. Το φαινόμενο όπου το 「の」να αντικαθιστά και να υπονοεί ένα ουσιαστικό είναι συνηθισμένο και θα το δούμε και στο μέλλον. Εξηγώντας πολύ απλά:
どのポケモンが一番好き（いちばんすき）➝ Ποιο είναι το αγαπημένο σου Πόκεμον;
ほら、あのきいろくてちいさいのがけっこすきかな。➝ Να μωρέ, αυτό το κίτρινο και μικρούλη μου ψιλοαρέσει.
Πήραμε μια πολύ μικρή γεύση των "μορίων" της Ιαπωνικής σύνταξης. Ένα από τα πιο "μπερδευτικά" κεφάλαια της γλώσσας όπου όμως χάρη στην εξοικείωσή μας με τα άρθρα, έχουμε σίγουρα προβάδισμα έναντι εθνικοτήτων χωρίς κανένα ανάλογο γλωσσικό εργαλείο.
Σίγουρα οι χρήσεις των ανωτέρω συνηθίζονται με εξάσκηση, αλλά μπορούμε πολύ εύκολα -σε πρώτη φάση τουλάχιστον - να ερμηνεύουμε τον ρόλο τους μέσα σε μια πρόταση. Από κει και έπειτα η σωστή αναπαραγωγή τους είναι καθαρά θέμα εξάσκησης και πρακτικής.
はい、では今日もお疲れさまでした！
Σας ευχαριστώ για άλλο ένα σημαντικό μάθημα και ελπίζω να σας δω και στο επόμενο. Μέχρι τότε がんばってください！