Η δομή της Ιαπωνικής γλώσσας είναι, ίσως, από τις πιο ιδιαίτερες παγκοσμίως! Έχει τρία (3) διαφορετικά είδη γραφής τα οποία χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα στον γραπτό λόγο, ανάλογα με την περίπτωση.
Δομή της Ιαπωνικής Γραφής
Η δομή της γραφής της Ιαπωνικής γλώσσας είναι, ίσως, από τις πιο ιδιαίτερες παγκοσμίως. Υπάρχουν τρία είδη γραφής: ひらがな (hiragana), カタカナ(katakana) και 漢字（kanji）. Η κάθε γραφή έχει το νόημα και τη χρήση της. Ιστορικά προηγήθηκαν τα kanji, τα οποία είναι τα γνωστά σε μας «ιδεογράμματα» τα οποία ορθότερα λέγονται λογογράμματα και προήλθαν από την Κίνα γύρω στον 4ο αιώνα μ.Χ. Από τα περίπου 15.000 κινέζικα ιδεογράμματα, η ιαπωνική γλώσσα χρησιμοποιεί μόλις τα 5.000 περίπου (υπάρχουν διάφορες εκδοχές για τους αριθμούς). Τα kanji που διδάσκονται στο σχολείο οι Ιάπωνες είναι περίπου 2.136, (στο δημοτικό μόνο διδάσκονται 1026!). Έπειτα δημιουργήθηκαν τα katakana, τα οποία θα μπορούσε κανείς να πει ότι έχουν κάποιες ομοιότητες με κάποια kanji στα οποία και βασίστηκαν για να δημιουργηθούν, και τέλος τα hiragana τα οποία έγιναν με βάση τα katakana και τα kanji.
Χρήσεις της κάθε γραφής
Hiragana: Τα hiragana, χρησιμοποιούνται πολύ συχνά είτε για να γραφούν λέξεις (κάτι το οποίο γίνεται είτε με hiragana είτε με kanji) προτού μάθει κανείς να τις γράφει με λογογράμματα, είτε για άλλα μέρη του λόγου όπως σύνδεσμοι, "μόρια" (πολύ συχνό γραμματικό φαινόμενο της ιαπωνικής γλώσσας), καταλήξεις ρημάτων και επιθέτων κλπ.
Katakana: Η κατεξοχήν χρήση των katakana είναι για να γράφονται ξένες λέξεις, με ιαπωνικούς φθόγγους. Π.χ. τα ξένα ονόματα γράφονται με katakana. Σε κάποιες ιδιαίτερες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται τα katakana για μη ξένες λέξεις. Γενικά οποιαδήποτε αναπαράσταση και απόδοση ηχητική γίνεται με katakana. Εξού και οι ξένες λέξεις ή ήχοι κινήσεων σε Manga, γράφονται πάντα σε αυτή τη μορφή.
Kanji: Κάθε λογόγραμμα αποτελεί όχι μόνο γράμμα, αλλά και περιεχόμενο, δηλαδή λέξη. Τα kanji όμως, δεν έχουν μόνο έναν τρόπο ανάγνωσης αλλά πολλούς ανάλογα με το αν συνδυάζονται με άλλα kanji, αν χρησιμοποιούνται ως μέρος ρήματος ή ως ουσιαστικά κλπ. Κάθε kanji, μπορεί να γραφεί και με hiragana, αλλά όχι κι αντίστροφα. Η χρήση των kanji είναι κυρίως για να ξεχωρίζει το νόημα της λέξης ώστε να μην υπάρχει σύγχυση μεταξύ ομόηχων λέξεων που σημαίνουν κάτι τελείως διαφορετικό, κι επίσης για συντομογραφία. Τα ιαπωνικά ονόματα για παράδειγμα γράφονται κατά κύριο λόγο με kanji, ειδικά τα επώνυμα. Σε όλες τις γραφές υπάρχουν αυστηροί κανόνες γραφής όπως η σειρά (kakijun) των "πινελιών", μιας και προέρχονται από καλλιγραφία αλλά ακόμα και η φορά μιας γραμμής καθορίζεται από κανόνες που μαθαίνονται στο σχολείο.
Π.χ. jidousha = じどうしゃ = 自動車
Ο παραδοσιακός τρόπος γραφής της ιαπωνικής είναι από πάνω προς τα κάτω και από δεξιά προς τα αριστερά (οι γραμμές). Στα σύγχρονα κείμενα θα δούμε τον πιο δυτικοποιημένο τρόπο, δηλαδή από αριστερά προς τα δεξιά και από πάνω προς τα κάτω οι γραμμές, αλλά οι σελίδες γυρνάνε συνήθως αντίθετα με τα δυτικά πρότυπα.
Τέλος, να αναφέρουμε και τα romaji, που δεν είναι τίποτα άλλο από λατινικούς χαρακτήρες και χρησιμοποιούνται για την εκμάθηση των ιαπωνικών από ξένους, μέχρι να συνηθίσουν τη χρήση των hiragana. Υπάρχουν, όμως, συγκεκριμένοι κανόνες χρήσης τους.
Βασική Αλφάβητος (hiragana):
Τα γράμματα της σύγχρονης ιαπωνικής αλφαβήτου είναι 46 (αν και είναι γνωστά ως "50 ήχοι") και ως γραφή της αλφαβήτου εννοούνται τα ひらがな (hiragana). Τα πρώτα 5 γράμματα της ιαπωνικής αλφαβήτου (1η στήλη) είναι τα αντίστοιχα ελληνικά “φωνήεντα” τα οποία χρησιμοποιούνται στην ιαπωνική γλώσσα. Από κει και έπειτα, με βάση τους ήχους αυτών των φωνηέντων, οι οποίοι συνδυάζονται με ήχους συμφώνων, σχηματίζονται και τα υπόλοιπα γράμματα. Δηλαδή όλα τα υπόλοιπα γράμματα, με εξαίρεση το τελευταίο, είναι ουσιαστικά συλλαβές και για να γραφούν με romaji, δηλαδή λατινικούς χαρακτήρες, χρησιμοποιούνται τουλάχιστον δύο γράμματα, ένα σύμφωνο κι ένα φωνήεν. Στη σειρά του ta και ha υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις που πρέπει να δοθεί προσοχή. Το δε wo γράφεται έτσι για να ξεχωρίσει από το “o” αλλά στην προφορά δεν υπάρχει κάποια διαφορά στη σύγχρονη καθομιλουμένη. Παλιότερα όμως πράγματι διαβαζόταν wo. Παρακάτω δίνεται ένας πίνακας με τα βασικότερα γράμματα της αλφαβήτου στην απλούστερη μορφής γραφή, τα hiragana. (Διαβάζεται από πάνω προς τα κάτω κι η σειρά αλλάζει από δεξιά προς τα αριστερά)
Η βασική αλφαβήτα δεν καλύπτει τις ανάγκες της ιαπωνικής γλώσσας. Οι αντίστοιχοι “δίφθογγοι” (όπως γκ, ντ κλπ) της ελληνικής, λείπουν με βάση μόνο τα παραπάνω καθώς και άλλοι ήχοι πολλούς από τους οποίους, όμως, κάποιοι που υπάρχουν π.χ. στα ελληνικά, δεν υπάρχουν στα ιαπωνικά, όπως λ και β. Το πρόβλημα των διφθόγγων ήρθαν να λύσουν 2 τόνοι (dakuten). Ολοκληρωμένη λοιπόν η αλφαβήτα στην απλούστερή της γραφή , Hiragana, παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα.
Είπαμε ότι τα γράμματα της ιαπωνικής γλώσσας είναι συλλαβές, αποτελούμενες από ένα σύμφωνο και ένα φωνήεν (με εξαίρεση τα 5 πρώτα και το τελευταίο). Τον κανόνα αυτό έρχονται να σπάσουν τα ya, yu και yo (βλ. Σχήματα) τα οποία δίπλα σε συλλαβές που συνδυάζονται σύμφωνα με το φωνήεν ι, ή απλώς γράμματα σε ήχο I, (δηλ. ki, shi, chi κλπ) προσθέτουν έναν ήχο όμοιο με αυτό του “y” στα αγγλικά μέσα σε μια λέξη ή απλά το ελληνικό «γ». Ουσιαστικά αποτελεί έναν υβριδισμό γραμμάτων, ο οποίος γίνεται γράφοντας τα ya, yu ή yo, με μικρότερο μέγεθος μετά από το γράμμα που έχει ήχο i.
Ο δε κύκλος πάνω δεξιά του γράμματος που χρησιμοποιείται μόνο στη στήλη του ha δίνει «χειλικόηχο» χαρακτήρα στο γράμμα.
Παραδείγματα:
π.χ. き ＋ や = きゃ
ki ya kya
し ＋ よ = しょ
shi yo sho
ひ ＋ o ＋ よ = ぴょ
hi yo = pyo
き + '' + よ = ぎょ
ki yo = gyo
Άσκηση 1η: Γράψτε με romaji τις παρακάτω λέξεις.
もじ = = γράμμα
きゃく = = πελάτης
しゃしん = = φωτογραφία
じゃんけん = = πέτρα, μολύβι, ψαλίδι, χαρτί (το παιχνίδι)
しょうゆ = = σόγια σως
びょう = = δευτερόλεπτο
じょうとう = = καλής ποιότητας
しゅう = = εβδομάδα
しゅうにゅう = = εισόδημα
おゆ = = ζεστό νερό
Άσκηση 2η: Γράψτε τα παρακάτω romaji με hiragana
gyuunyuu = = γάλα
ryouri = = μαγειρική
yakyuu = = μπέηζμπολ
kyonen = = πέρυσι
kaisha = = εταιρία
kenkyuu = = έρευνα
benkyou = = μελέτη
Λίγα λόγια ακόμα:
Μένουν δύο μόνο παρατηρήσεις για να ολοκληρωθεί η θεωρία των hiragana.
1) Το つ (tsu), όταν εμφανίζεται μικρό μέσα σε μια λέξη, αυτό που κάνει είναι να κόψει τη λέξη στα δύο σε ηχητικό επίπεδο (στην προφορά) και σε επίπεδο romaji, προσθέτει το επόμενο φωνήεν του γράμματος που ακολουθεί άλλη μια φορά.
2) Τα φωνήεντα う (u) και い (i) μετά από γράμματα – συλλαβές που έχουν ήχο κατάληξης お(o) και え(e) αντίστοιχα, έχουν κυρίως το ρόλο του να μακρύνουν τον ήχο. Στα romaji αυτό συμβολίζεται με το φωνήεν και μία παύλα από πάνω συνήθως αλλά εδώ θα χρησιμοποιούμε απλώς δύο φωνήεντα στη σειρά.
Παραδείγματα:
いっこ = ikko (προφέρεται i,ko)
むっつ = muttsu (προφέρεται mu,tsu)
ちきゅう = chikyuu (πάνω από το u θα έμπαινε παύλα)
にいさん = niisan (ακούγεται πιο μακρύ το i )
Για τον τρόπο γραφής των hiragana και katakana, ο οποίος είναι πολύ βασικός, δίνεται το παρακάτω site :
Για να εξασκηθείτε με τη γραφή των hiragana και katakana, προτείνεται η εκτύπωση των παρακάτω φύλλων εξάσκησης, που χρησιμοποιούνται και στο Ιαπωνικό εκπαιδευτικό σύστημα:
Άσκηση:
Γράψτε τις παρακάτω δύο προτάσεις με romaji:
にっぽんの しゃしんを とったことが あります。
がっこうに ちかい としょかん。
これで しゅくだいを おわりましょう。